Bahasa Sunda 11 - Daring Semester 2

DARING BAHASA SUNDA KELAS 11

Pertemuan 1

Materi Ajar Semester 2

MATERI KELAS 11 >>> 

Semester 2 

1.      Berita / Warta ↪ | Undak Usuk Basa | Purwakanti

2.      Novel ↪ 

3.      Biografi ↪ 

4.      Wawancara ↪ 

 

======

BAB V Berita / Warta

­Pengertian Berita/Warta dina Bahasa Sunda

Pedaran Warta 

Warta nyaeta inpormasi anyar atawa inpormasi ngeunaan hiji kajadian, boh dipindangkeun ngaliwatan media citak, boh dina media elektronik, boh tatalepa sacara lisan. Ngalaporkeun hiji warta teh mangrupakeun tugas profesi wartawan.

Lamun hidep rek nyieun warta, kudu nyoko kana rumus nu geus baku, nya eta 5W+1H, ngawengku :

1. What (naon), kajadian naon nu rek diberitakeun
2. Where (di mana), di mana tempat kajadianana eta peristiwa
3. When (iraha), iraha waktu kajadianana
4. Who (saha), saha wae anu jadi sumber bertitana
5. Why (naha), naha eta kajadian the kudu diberitakeun
6. How (kumaha), kumaha lumangsungna peristiwa

Tujuan Warta

Warta ngabogaan tujuan, diantarana:

1. Pikeun nepikeun beja, 
2. pangajak, 
3. iklan atawa promosi,
4. propaganda,  
5. jeung sajabana. 

Ku lantaran tujuanna rupa-rupa, nya istilahna oge rupa-rupa deuih.

Pertemuan 2

Alat Pikeun Nepikeun Warta

Kiwari mah warta teh leuwih lulasa tur leuwih canggih ditepikeunana teh, sajaba ti (1) koran, (2) majalah, (3) tabloid, (4) radio, (5) televisi, (6) telepon, oge geus bisa dibandungan dinu ka (7) nyaeta internet.

­Cara Maca Warta

Upama urang hayang bisa nepikeun warta kalawan alus, aya sawatara hal nu kudu dipehatikeun, di antarana ditataan di handap. 

1. Saacan maca warta, urang kudu paham heula kana eusina kalawan bener
2. Ilo kalawan gemet warta nu rek ditepikeun
3. Perhatikeun kecap-kecap nu nurutkeun urang kaasup hese dipikaharti tur kumaha cara ngucapkeunana nu bener
4. Dina prakna nepikeun warta, perhatikeun sora urang, sakumaha tarikna sangkan bisa kadenge jelas ku kaom dangu
5. Artikulasi nu jentre
6. Lentong nu merenah
7. Bisa ngabedakeun iraha waktuna alon jeung iraha waktuna gancang
8. Sikep
9. Paningal, ulah tonggoy teuing kana naskah warta nu keur dibaca, sakali-kali urang kudu ngabagi paningal ka pamiarsa

Pertemuan 3

UNDAK USUK BASA

Tatakrama Basa Sunda - Undak Usuk Basa Sunda

I. RAGAM BASA HORMAT (BASA LEMES)

Dina hakekatna digunakeunana ragam hormat teh taya lian pikeun nembongkeun rasa hormat ti nu nyarita ka nu diajak nyarita jeung ka saha nu dicaritakeunana. Ragam Basa Hormat aya dalapan rupa nya eta:

1. Ragam Basa Lemes Pisan / Luhur.

2. Ragam Basa Lemes keur Batur.

3. Ragam basa Lemes keur Pribadi / Lemes Sedeng.

4. Ragam Basa Lemes Kagok / Panengah.

5. Ragam Basa Lemes Kampung / Dusun.

6. Ragam Basa Lemes Budak.

 

II. RAGAM BASA LOMA (AKRAB, KASAR)

Basa loma atawa nu ilahar disebut basa Kasar, saenyana lain dina harti kasar henteu ngahormat, tapi kulantaran digunakeun pikeun komunikasi di antara anu geus wanoh, jeung babaturan ulin upamana. Ragam Basa Loma ieu teh aya dua rupa nya eta:

1. Ragam Basa Loma / Akrab.

2. Ragam Basa Garihal / Songong / Kasar Pisan.

Ragam basa anu garihal ieu mah digunakeunana teh keur ka sato atawa digunakeun ku jelma nu keur ambek pisan. "Jadi Undak Usuk Basa Sunda anu dina Kongres Basa Sunda taun 1986 di Cipayung Bogor disebut TATAKRAMA BASA SUNDA teh upama dijumlahkeun mah aya dalapan tahapan (ragam)."

Sanajan Konferensi Kebudayaan Sunda I di Bandung jeung Kongres Basa Sunda VII di Garut ngusulkeun supaya Tatakrama Basa Sunda (UUBS) cukup dua tahap bae nyaeta RAGAM HORMAT jeung RAGAM LOMA, tapi dina hirup kumbuh sapopoe mah masih keneh digarunakeun TILU TAHAP/RAGAM . Ieu di handap digambarkeun POLA TATAKRAMA BASA SUNDA dina tilu Tahap/Ragam tea, nyaeta:

· Ragam basa Loma / Akrab / Kasar (A)

· Ragam basa Lemes keur Pribadi (B)

· Ragam basa Lemes keur Batur / Lemes Sedeng

* Katerangan tanda: # henteu sarua = sarua.

 

POLA I: A # B # C

Jumlah kecap anu make pola saperti kieu kaitung saeutik pisan (k/l 25 kecap), nu sok disebut kecap lemes keur pribadi/lemes Sedeng, ieu anu ulah salah dina ngalarapkeunana teh:

- balik # WANGSUL # mulih

- bawa # BANTUN # candak

- beuli # PESER # galeuh

Pertemuan 4

POLA II: A = B # C

Pola kadua mah nyaeta: A sarua jeung B, tapi B henteu sarua jeung C.

Digunakeunana KECAP LOMA/KASAR pikeun ka diri pribadi, pangpangna anu tumali jeung babagian awak saperti sirah, ceuli, huntu jste, eta kudu ngagunakeun kecap Loma/Kasar, contona:

- huntu = HUNTU # waos

- biwir = BIWIR # lambey

- irung = IRUNG # pangambung

POLA III: A # B = C

Pola katilu mah kecap anu digunakeun keur ka diri pribadi teh kudu sarua jeung kecap nu digunakeun keur batur. Jumlahna kaitung rada loba. Ieu keur sakadar conto:

- bungah # BINGAH = bingah

- eleh # KAWON = kawon

- kajeun # SAWIOS = sawios

 

Pertemuan 5

POLA IV: A = B = C

Pola anu kaopat ieu mah teu kudu hese mikiranana. Nu kaasup pola nu kaopat ieu teh nya eta kecap bilangan, kecap pananya, kecap panunjuk, kecap tingkatan.

- aya = AYA = aya

- sabaraha = SABARAHA = sabaraha

- kumaha = KUMAHA = kumaha

- naon = NAON = naon

- itu = ITU = itu

 

PANGJANGKEP TATAKARAMABASA

Ngagunakeunana Tatakrama Basa Sunda (UUBS) henteu lesot tina unsur nu ngarojongna, nya eta:

- Lentongna nyarita (gaya nyarita, intonasi).

- Pasemon.

- Rengkuh (gerakna awak).

- Tata busana.

Pertemuan 6

BAB 6 NOVEL

WANGENAN NOVEL

Novel kaasup salah sahiji carita rékaan (fiksi), eusi jeung jalan caritana panjang tur loba bagian-bagianana, diwangun ku basa lancaran, palaku anu ngalalakonna loba, mangsa anu kacaturna lila. Sanajan kaasup carita fiksi, palaku , jalan carita, tempat, jeung waktu kajadianana bisa katarima ku akal, persis siga kajadian anu sabenerna. Eusi novel aya ogé anu didadasaran ku kajadian anu sabenerna, tapi éta kajadian téh ku pangarangna sok diréka-réka deui.

UNSUR-UNSUR NOVEL

Upama maca novel hidep bakal manggihan nu disebut: (1) téma, (2) galur, (3) palaku, (4) latar, (5) judul, (6) point of view, (7) jeung gaya basa. Nu kitu téh disebutna unsur atawa struktur intrinsik nu aya dina novel.

Téma nyaéta nu ngatur arah unsur séjénna dina hiji carita Sangkan nyaho téma naon nu aya dina carita, urang kudu paham heula kana eusi, tokoh, watek, situasi, jeung galur caritana.

Galur/alur nyaéta runtuyan kajadian, nu méré arah atawa ngatur kajadian naon waé anu kudu diheulakeun atawa dipandeurikeun, sarta nu némbongkeun sabab-akibat kajadian dina carita. Dina galur atawa alur téh aya nu disebut Konflik, nyaéta interaksi antara dua karakter atawa leuwih, atawa interaksi hiji karakter jeung lingkungan sabudeurna. Upama éta konflik geus nepi kana puncakna disebutna téh Klimaks.

Pertemuan 7

Palaku nyaéta tokoh nu ngalalakon dina hiji carita. Nilik Jenisna mah aya nu disebut palaku utama jeung palaku tambahan. Dina guluyuran carita sok ditémbongkeun ogé watek atawa pasipatan palaku. Aya palaku nu watekna angger, aya ogé nu robah-robah tina alus jadi goréng atawa sabalikna.

Latar nyaéta lingkungan sabudeureun anu ngubeng dina kajadian nu lumangsung dina hiji carita. latar téh aya dua rupa nya éta latar tempat jeung latar waktu. Latar tempat mangrupa tempat di mana kajadian dina carita lumangsung sedengkeun latar waktu mangrupa waktu iraha kajadian dina carita lumangsung.

Puseur sawangan atawa point of view ngandung harti (ku saha) dicaritakeunana éta karangan atawa titik caturan. Aya dua cara nu biasa digunakeun dina fiksi saperti novel, nyaéta (1) caturan jalma katilu, nya éta pangarang aya diluareun carita, para palaku disebut ngaranna, atawa ngagunakeun kecap sulur “manéhna”, “maranéhna”; (2) caturan jalma kahiji nya éta juru catur aya di jeo carita, sok jadi palaku carita, ngagunakeun kecap sulur “kuring”

Gaya basa nyaéta cara ngungkapkeun pikiran ngaliwatan atawa maké basa nu has anu némbongkeun pribadi pangarang. Pangarang mindeng maké gaya basa dina karyana sangkan karasa leuwih éndah.

Pertemuan 8

Gaya basa

Gaya basa nyaéta rakitan basa (kalimah) anu dipaké sangkan bisa nimbulkeun pangaruh (éfék) anu leleb karasana ka nu maca atawa nu ngadéngékeun, ku jalan ngabandingkeun hiji barang jeung barang séjénna. Gaya basa, ceuk istilah séjén, mangrupa plastis-stilistik, nyaéta lamun dipaké nyarita atawa dilarapkeun dina kalimah, éstu matak jadi mamanis basa, écés témbrés beunang rasa basana.

 

Gaya basa nyaéta corak éksprési basa boh dina prosa boh puisi, atawa cara kumaha ku pangarang dina ngagunakeun omongan (Iskandarwassid, 2003: 44). Gelarna gaya basa téh raket patalina jeung suasana kajiwaan nu maké basa, ku kituna gaya basa nu dipaké bisa ngagambarkeun suasana kajiwaan panyajak.

 

Sudaryat (2003: 124) ngabagi gundukan gaya basa, saperti nu dipertélakeun di handap ieu:

1.           Ngumpamakeun (simile), nyaéta gaya basa nu ngabandingkeun hiji barang jeung barang séjén nu sipatna nembrak. Contona: Kawas gaan g katincak

2.           Mijalma (personifikasi), nyaéta gaya basa anu ngabandingkeun barang-barang cicing (teu nyawaan) disaruakeun jeung barang anu nyawaan saperti jalma. Contona: Gunung siga nu milu nguyung, lebak siga nu milu susah. Contona: Gunung siga nu milu nguyung, lebak siga nu milu susah.

Pertemuan 9

3.           Ocon (metonomia), nyaéta gaya basa anu ngagunakeun kecap ngaran salasahiji barang pikeun nyebut barang séjén anu aya patalina sacara logis. Contona: Jang, pangmeulikeun Gudang garam!

4.           Ngasor (litotes), nyaéta rakitan basa anu dipaké pikeun ngarendahkeun diri, tandaning sopan atawa handap asor. Contona: Ah gaduh tanah ogé ngan satapak peucang.

5.           Rautan (eufimismeu), nyaéta rakitan basa anu ngandung maksud ngomah-ngomahan haté batur sangkan henteu nyentug teuing karasana. Contona : Indung bapana geus mulih ka jati mulang ka asal (maot)

6.           Lalandian (metafora), nya éta gaya basa anu ngébréhkeun hiji hal ngaliwatan babandingan ku cara méré panglandi. Contona: Leumpangna ngembang sampeu (dingdet).

7.           Raguman (sinekdok) nyaéta rakitan basa anu ngébréhkeun rupa-rupa hal dihijikeun, disawadahkeun, atawa disabeungkeutkeun. Raguman dibagi dua:

a.         Hurunan (totem pro parto), nyaéta rakitan basa anu nyebut sagemblengna (sakumna) padahal anu dimaksud mah salasaurang, sahiji, sawaréh. Contona : Barudak SMA 2 keur diadu maén bal jeung barudak SMA 3 (anu maraén bal mah ngan 22 urang, lain sajumlahna murid SMA 2 jeung SMA 3).

b.        Tunggalan (pars pro toto) nyaéta rakitan basa anu nyebut sahiji atawa sabagéan padahal maksudna mah sakabéhna. Contona: Raja baheula kudu diriung ku gelung, digéndeng-géndeng ku cangkéng (anu dimaksud lain diriung ku gelung jeung cangkéng tapi ku awéwé geulis).

Pertemuan 10

8.           Rarahulan (hiperbol), nyaéta rakitan basa anu gunana pikeun ngayakinkeun anu séjén, bakating hayang dipercaya omonganana kaleuleuwihi. Contona: Sawahna satungtung deuleu.

9.           Kadalon (pleonasmeu), nyaéta rakitan basa anu ngagunakeun kecap-kecap pikeun ngébréhkeun maksud leuwih ti mistina. Contona: Anakna kembar sapasang.

10.       Ébrehan (peripraseu), nyaéta rakitan basa anu ngébréhkeun gawéna, gunana kaayaan hiji barang, jst, tapi ari nu dimaksud mah nya éta barang nu kaancikan (kayaan, gawé, atawa gunana) anu disebut téa. Contona: Puputon sekar kadaton (putri)

11.       Kahanan, nyaéta rakitan basa anu ngébréhkeun kahanan, sipat, ciri anu husus atawa barang. Contona: Raja leuweung pikeun nyebut maung

12.       Silib (alegori), eusina dibalibirkeun, tujuanna sangkan anu diajak nyarita henteu éraeun atawa kasigeung haténa. 

Gaya basa sindir aya tilu rupa, nya éta:

1.        Ngomong dua (ironi) nu omonganana sabalikna tina maksudna. 

Contona: Naha jang datang téh subuh-subuh teuing? (kabeurangan)

2.        Ngomong seukeut (sinismeu) nu eusina nyawad ku jalan lemes.

Contona: Teu sangka getol geuning putra ibu téh (kedul).

3.        Nyungkun (sarkasmeu), eusina nyawad atawa ngawada.

Contona: Béakeun, kadaharan téh kabéh, kajeun batur mah teu kabagéan ogé!.

Pertemuan 11

BAB VII Biografi (Basa Sunda)

Biografi nyaeta pedaran anu ngalakonkeun kahirupan saurang tokoh. Anu nulisna pihak sejen. Otobiografi nayeta ngalakonkeun hirup nu ditepikeun ku soranganna.

Unsur-unsur biografi bentuk narasi:

1.        Degdeg pamadeg

2.        Pasuarang ngarang

3.        Kahirupan keur leutik

4.        Kasam tukang di kaluarga

5.        Riwayat pendidikan

6.        Karier

7.        Kaparigelan

8.        Karya

Biografi nu bentuk formulir :

1.        Ngaran lengkap

2.        Jenis kelamin

3.        Status

4.        Agama

5.        Ngaran kolot

6.        Alamat

7.        Nomor telepon atawa e-mail

8.        Riwayat pendidikan atawa kursus-kursus

9.        Pangalaman berorganisasi

10.    Pangalaman kerja

11.    Pangalaman bidang penelitian

12.    Karya-karya

13.    Penghargaan-penghargaan/pangajen

Conto: urang pilari sasarengan di halaman ieu: https://kumeokmemehdipacok.blogspot.com/2014/03/Biografi-Bahasa-Sunda-Jenderal-Sudirman.html

Pertemuan 11

BAB 8 WAWANCARA

WANGENAN WAWANCARA

Wawancara nyaeta hiji wangunan komunikasi lisan dua arah dina wangun tanya jawab, pikeun meunangkeun informasi ngeunaan tujuan nu geus ditangtukeun saméméhna.

 

Léngkah-léngkah wawancara:

(1) nataharkeun strategi-strategi: pedoman wawancara/pertanyaan
a. Persiapan teknis. (alat perekam, alat komunikasi, alat tulis jsb.)
b. Persiapan non teknis:
– pangaweruh ngeunaan topik wawancara
– profil umum (karakter) nara sumber
– kaparigelan ngawawancara
– etika wawancara
– perjanjian sareng nara sumber.
– pertarosan sacara runtut ( tina hal nu umum kanu khusus atawa sabalikna).

(2) ngalaksanakeun wawancara : sasadu,nanya idéntitas,pertanyaan inti,ngahatutkeun nuhun jeung pamit

(3) ngukur hasil/déskripsi hasil. : berita/deskripsi

Tujuan waancara:

(1) Seleksi pagawé

(2) Panalungtikan/data

(3) Berita

(4) Jsb

 

Rupa-rupa wawancara:

(1) Wawancara berita, pamadegan/konfirmasi ti anu aya kaitanana

(2) Wawancara pribadi, datang langsung ka narasumber dilakukeun sacara rinéh

(3) Wawancara ka jalma loba, pikeun meunabkeun umum ngeunaan hiji hal

(4) Wawancara dadakan

 

Pertemuan 12

 

Pertemuan 13

 

Pertemuan 14

 

Pertemuan 15

 

Pertemuan 16

Pertemuan 17

Pertemuan 18

Pertemuan 19

Pertemuan 20

UPAMI TEU NGARTOS.... 

WeA +62 877 1444 4046

VC / VICAL = https://www.facebook.co.id/duridwangurunatafkar